මේ සතියේ ශ්රී ලංකාව සම්බන්ධයෙන් වාර්තා කළ යුතුම ප්‍රවෘත්තිය වූයේ විස්තීරණ ණය පහසුකම යටතේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් ශ්රී ලංකාවට ලබාදෙන ණය මුදලේ තුන්වන වාරිකය අනුමත කිරීමයි.
ඩොලර් මිලියන 336ක තුන්වන වාරික මුදල ලබාදීමත් සමගින් ආර්ථිකය නැවත යථා තත්වයට පත්කිරීම සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ කොන්දේසි ක්‍රියාත්මක කරමින් මෙරට මූල්‍ය පාලනයක් සහ මුල්‍ය විනයක් ඇති කිරීමේ වැඩ සටහන තව දුරටත් ශක්තිමත් කිරීමට රජයට හැකියාව ලැබෙනවා ඇත. අනුමත කර ඇති මුලු ණය මුදල ඩොලර් බිලියන තුනකි.
ජා.මු.අ. නියෝජ්‍ය පාලන අධ්‍යක්ෂ Kenji Okamara සඳහන් කර ඇත්තේ පසු විපරම් අනුව ශ්රී ලංකාව අනුමත කර ඇති ඩොලර් බිලියන 3ක මුදලින් තුන්වන වාරිකය ශ්‍රි ලංකාවට ලබාදෙන බවයි.
ඔහු පවසන්නේ ශ්රී ලංකාවේ ආර්ථිකයේ ඵලදායිතාවය ඉහළ අගයක තිබුණත් ආර්ථිකය තවමත් පවතින්නේ චංචල සහ පසුගාමී තත්ත්වයක බවයි.
තිරසාර ණය කළමනාකරණයන් සඳහා යන ගමනේ ශ්රී ලංකාවේ ණය කළමනාකරණය තවමත් පවතින්නේ පිහිතලයක අග බවයි.
මෙම තත්ත්වය වළක්වා ගැනීම සඳහා ශ්රී ලංකාව විසින් යෝජනා කරන ලද ප්‍රතිසංස්කරණ වහා කළ යුතු බව ඔවුන් පෙන්වා දෙනවා.
IMF වාර්තාවේ පහත සඳහන් සටහන් රජයටත් විපක්ෂයටත් ඉතාමත් වැදගත් වන බවය අපගේ හැගීමයි. නිරීක්ෂකයන් පෙන්වා දෙන්නේ
IMF එක පැත්තෙන් කියලා තිබුණේ ආර්ථිකය යථා තත්ත්වයට පත්වීමට පටන්ගෙන ඇති අතර උද්ධමනය අඩු මට්ටමක පවතින බවත්, ආදායම් එකතු කිරීම වැඩිදියුණු වෙමින් තියන බවත්, ශ්රී ලංකාව විසින් අදාළ ආධාර වැඩසටහනේ සමාජ වියදම් පිළිබඳ දර්ශක ඉලක්කයේ ආන්තික හිඟය හැර සියලු ප්‍රමාණත්මක ඉලක්ක සම්පුර්ණ කරලා තියනවා කියලයි.
ධනාත්මක ආර්ථික වර්ධනයන් නොතකා ආර්ථිකය තවමත් අවදානමට ලක්ව ඇති අතර ණය තිරසාරත්වයට පත්වීම තවමත් ප්‍රමාද වී ඇති බවත්, ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම කඩිනමින් අවසන් කිරීම සහ සමාජ හා ප්‍රාග්ධන වියදම් ආරක්ෂා කිරීම ඉතා වැදගත් බවත්, රාජ්‍ය මුල්‍ය කළමනාකරණය දියුණු කිරීම, මුල්‍ය විනය වැඩිදියුණු කිරීම,ණය කලමනාකරණ රාමුව ශක්තිමත් කිරීම, මුදල් ප්‍රතිපත්තිය මිල ස්ථායිතාවයට ප්‍රමුඛත්වය දෙමින් ඉදිරියට යා යුතු අතර මහ බැංකුවේ ස්වාධීනත්වය ආරක්ෂා කිරීමට අවශ්‍ය පියවර තවදුරටත් ගත යුතු බව IMF එක පැත්තෙන් අවධාරණය කරලා තිබුණා.
දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය 2023 දෙවන භාගයේදී 3%කින් ප්‍රසාරණය වී ඇති අතර, 2024 මැයි උද්ධමනය 0.9%ක් වූ බවත්, 2024 අප්‍රේල් අවසන් වන විට දළ ජාත්‍යන්තර සංචිත ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 5.5 දක්වා වැඩි වී ඇති බවත් එහි සඳහන් ය.
මේ සම්බන්ධයෙන් අදහස් පළ කරන සමගි ජන බලවේගයේ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී හර්ෂද සිල්වා සඳහන් කරන්නේ විධායකය සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල අතර හදිසියේ ඇති කරගන්නා ලද එකඟතාවයන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී නොවන බවයි.
තුන්වන වාරිකය ලැබුණද ඊට පෙර ණය හිමියන් නියෝජනය කරන පැරිස් සමාජය ( Paris Club) ඉන්දියාව සහ චීනය අතර ඇති කරගත යුතු ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ එකඟතාවය දිනෙන් දින කල් යන බවත්ය.
විදේශීය ස්වෛරී අරමුදල් හිමියන් (Sovereign Bond Holders )අතර එකඟතාවයකට පැමිණීමට නොහැකි වී ඇති අතර ඔවුන් විසින් නව කොන්දේසි පැනවීම සහ ණය කපා හැරීම (Hair cut )7.5% දක්වා අඩු කිරීමට යෝජනා කිරීම නිසා එම සාකච්ඡා ද අතර මග නතර වී ඇත.
2027 දක්වා ණය වාරික ගෙවීම ප්‍රමාද කළ හැකි වුවත් මේ වන විට එනම් 2022 තිබූ රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණය නැවතත් ඉහල ගොස් තියනවා. අලුතින් ගන්නා ලද ණය සහ උපචිත පොලිය සමග පසුගිය සතිය වන විට ශ්රී ලංකා රජයේ මුළු ණය ප්‍රමාණය ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 100ක් දක්වා ඉහළ ගොස් ඇති බව වාර්තා වෙනවා.
මෙය අනතුරුදායක තත්ත්වයක්. (Alarming situation)
ශ්‍රි ලංකාවේ ගෙවීමට ඇති ණය ඩොලර් බිලියන 100 ඉක්මවයි. !!
සමහර සාර්ව ආර්ථික බැරෝමීටරවල ආන්තික වැඩිදියුණු කිරීම් මධ්‍යයේ සහ සියලුම ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක වුවද
ශ්රී ලංකාවේ ණය කන්දරාව ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 100.18 දක්වා ඉහළ ගොස් ඇති අතර තෝරාගත් ණය සඳහා නොගෙවූ මූලික හා පොළිය ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 6.4 ඉක්මවයි.
ජාත්‍යන්තර ස්වෛරී බැඳුම්කර (ISB) නය ඩොලර් බිලියන 12 කට වඩා නොගෙවා ඇත. ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 500ක ISB ණය මුදලක් මේ මස අගදී ගෙවීමට නියමිත අතර ශ්රී ලංකාව දැන් ආසියානු සංවර්ධන බැංකුවට (ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 6.2ක්) සහ ලෝක බැංකුවට (ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 4.3ක්) ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 10.5ක් ණය වී ඇත.
මූල්‍ය, ආර්ථික ස්ථායීකරණ සහ ජාතික ප්‍රතිපත්ති අමාත්‍යාංශයේ පළමු කාර්තුවේ රාජ්‍ය ණය දත්ත, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ අවශ්‍යතා යටතේ නිකුත් කර ඇති අතර, දේශීය ණය දෙසැම්බර් අග වන විට ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 52.64 සිට ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 57.28 දක්වා ඉහළ ගොස් ඇති බව පෙන්නුම් කරයි - එය ආසන්න වශයෙන් 9% ක වැඩිවීමකි.
ශ්රී ලංකාව 2022 අප්‍රේල් මාසයේදී ද්විපාර්ශ්වික සහ වාණිජ ණය හිමියන්ගේ බාහිර ණය සඳහා සේවා සැපයීම අත්හිටුවීමෙන් පසු, නොගෙවූ ණය සේවාව ඩොලර් බිලියන 4.45 දක්වා ගොඩගැසී ඇති අතර, නොගෙවූ පොලී පසුගිය වසර අවසන් වන විට ඩොලර් බිලියන 2.08 දක්වා ඉහළ ගොස් ඇති බව දත්ත වලින් පළිබිඹු වේ.
2023 දෙසැම්බර් අවසන් කාර්තුවේදී ශ්රී ලංකාවේ ණය ප්‍රමාණය ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 96.17 කි. ඒ, මූල්‍ය හා මූල්‍ය නොසැලකිලිමත්කම සහ ප්‍රතිපත්තිමය වැරදි පියවරයන් විසින් තල්ලු කරන ලද පෙර නොවූ විරූ ආර්ථික බිඳවැටීමෙන් වසරකට පසුවය.
ආසියානු සංවර්ධන බැංකුව සහ ලෝක බැංකුව නැවත නැවතත් සාර්ව ආර්ථික ප්‍රථමාධාර සපයා ඇති අතර විශේෂයෙන් පසුගිය වසර කිහිපය තුළ විවිධ තීරණාත්මක ව්‍යාපෘති සඳහා මූල්‍යාධාර ලබා දී ඇත. බහුපාර්ශ්වික ණයවලින් 90% කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් ඔවුන් විසින් දරන බව දත්ත පෙන්වා දෙයි. රට පසුබෑමකට ලක්ව සිටියදී ලිට්‍රෝ ගෑස් වෙත ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 70 ක ණයක් සමඟ ඉවුම් පිහුම් ගෑස් නැව්ගත කිරීම සඳහා මූල්‍යාධාර ලබා දුන්නේ ලෝක බැංකුවයි, දෙසැම්බර් මාසයේ ‘අස්වැසුම’ මුදල් ආධාරය ඇතුළුව අයවැය ආධාර වශයෙන් ඩොලර් මිලියන 500 ක් ලබා දුන්නේ ය.
ලෝක බැංකුව විසින් පොලී අනුපාත අවදානම් අවම කිරීම සඳහා (ඇ.ඩො. මිලියන 38 ක පමණ අනාගත පොලී ගෙවීම් සඳහා විභව ශුද්ධ වර්තමාන අගය ඉතුරුම්) සහ මූල්‍ය අවදානම් සහ ද්‍රවශීලිතා කළමනාකරණය සඳහා මුදල් අමාත්‍යාංශයේ කාර්ය මණ්ඩලය පුහුණු කරන ලදී.
ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට ඇති ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 672.3ක් වන අතර මේ සතියේ එම ප්‍රමාණය තවත් ඩොලර් මිලියන 331 කින් ඉහල යනු ඇත.
රට ණය වී ඇති ණය කන්දරාව පිළිබද ජනතාව දැනුවත්වීම ඉතා වැදගත්වන අතර මේ සා විශාල ණය කන්ද ගෙවා අවසන් කරන දවසක් පිළිබදව අපට සිතා ගැනීමටවත් නොහැකි වනු ඇත.